OCENA

WYMAGANIA

OCENA DOPUSZCZAJĄCA

Uczeń:

•        określa zakres badań genetyki

•        wyjaśnia, że podobieństwo dziecka do rodziców jest wynikiem dziedziczenia cech

•        wskazuje miejsca występowania DNA

•        wymienia elementy budujące DNA

•        wymienia nazwy podziałów komórkowych

•        podaje liczbę chromosomów w komórkach somatycznych i płciowych człowieka

•        definiuje pojęcia fenotyp i genotyp

•        wyjaśnia symbole używane przy zapisywaniu krzyżówek genetycznych

•        wskazuje u ludzi przykładowe cechy dominującą i recesywną

•        wymienia przykłady chorób dziedzicznych sprzężonych z płcią

•        wymienia cztery główne grupy krwi występujące u człowieka

•        wymienia czynniki mutagenne

OCENA DOSTATECZNA

Uczeń:

•        rozróżnia cechy dziedziczne i niedziedziczne

•        definiuje pojęcia genetyka i zmienność organizmów

•        przedstawia budowę nukleotydu

•        wymienia nazwy zasad azotowych

•        omawia budowę chromosomu

•        wskazuje miejsce zachodzenia mitozy i mejozy w organizmie człowieka

•        zapisuje genotypy homozygoty dominującej i homozygoty recesywnej oraz heterozygoty

•        wykonuje krzyżówki genetyczne przedstawiające dziedziczenie jednego genu

•        wymienia cechy dominujące i recesywne u człowieka

•        z pomocą nauczyciela rozwiązuje proste krzyżówki genetyczne

•        rozpoznaje kariotyp człowieka

•        określa cechy chromosomów X i Y

•        omawia zasadę dziedziczenia płci

•        wyjaśnia wpływ środowiska na rozwój cech osobniczych

•        rozróżnia mutacje genowe i chromosomowe

•        omawia przyczyny wybranych chorób genetycznych

•         

OCENA DOBRA

Uczeń:

•        wskazuje cechy indywidualne i gatunkowe podanych organizmów

•        omawia zastosowanie genetyki w różnych dziedzinach: medycynie, kryminalistyce, rolnictwie i archeologii

•        wykazuje konieczność związania DNA przez białka i powstania chromatyny

w jądrze komórkowym

•        wyjaśnia, z czego wynika komplementarność zasad azotowych graficznie przedstawia regułę komplementarności

•        omawia znaczenie mitozy i mejozy

•        oblicza liczbę chromosomów w komórce haploidalnej, znając liczbę chromosomów w komórce diploidalnej danego organizmu

•        identyfikuje allele dominujące i recesywne

•        omawia prawo czystości gamet

•        na schemacie krzyżówki genetycznej rozpoznaje genotyp oraz określa fenotyp rodziców i pokolenia potomnego

•        wyjaśnia, że cechę recesywną determinują allele homozygoty recesywnej

•        na podstawie krzyżówki genetycznej przewiduje wystąpienie cechu potomstwa

•        wyjaśnia rolę chromosomów płci i autosomów

•        przedstawia zjawisko nosicielstwa chorób pod kątem dziedziczenia płci

•        rozpoznaje grupy krwi na podstawie zapisu genotypów

•        wykonuje krzyżówkę genetyczną przedstawiającą dziedziczenie grup krwi

•        określa możliwość wystąpienia konfliktu serologicznego

•        wyjaśnia, na czym polegają mutacje genowe i chromosomowe

•        omawia znaczenie poradnictwa genetycznego

•        charakteryzuje wybrane choroby i zaburzenia genetyczne

•        wyjaśnia podłoże zespołu Downa

•         

OCENA

 BARDZO DOBRA

•        wskazuje różnice między cechami gatunkowymi a indywidualnymi

•        wyjaśnia proces replikacji

•        rozpoznaje DNA i RNA* na modelu lub ilustracji, porównuje ich budowę, omawia funkcje

•        wykazuje konieczność redukcji ilości materiału genetycznego w komórkach macierzystych gamet

•        wykazuje różnice między mitozą a mejozą

•        przewiduje cechy osobników potomnych na podstawie prawa czystości gamet

•        interpretuje krzyżówki genetyczne, używając określeń: homozygota, heterozygota, cecha dominująca i cecha recesywna

•        wskazuje cechy człowieka, które są zarówno wynikiem działania genów, jak

i czynników środowiska

•        ustala prawdopodobieństwo występowania cechy u potomstwa, jeśli nie są znane genotypy obojga rodziców

•        wyjaśnia mechanizm ujawniania się cech recesywnych sprzężonych z płcią

•        wykonuje krzyżówki genetyczne przedstawiające dziedziczenie hemofilii oraz daltonizmu

•        ustala grupy krwi dzieci na podstawie znajomości grup krwi ich rodziców

•        ustala czynnik Rh dzieci na podstawie znajomości czynnika Rh ich rodziców

•        wyjaśnia mechanizm powstawania mutacji genowych

i chromosomowych

•        omawia zachowania zapobiegające powstawaniu mutacji

•        wyjaśnia znaczenie badań prenatalnych

OCENA CELUJĄCA

•        wyjaśnia znaczenie rekombinacji genetycznej w kształtowaniu się zmienności organizmów

•        wykonuje dowolną techniką model DNA

•        wykonuje dowolną techniką model mitozy lub mejozy

•        projektuje krzyżówki genetyczne, poprawnie posługując się terminami homozygota i heterozygota

•        wykonuje portfolio na temat chorób i zaburzeń genetycznych

OCENA

WYMAGANIA

OCENA DOPUSZCZAJACA

•        definiuje pojęcie ewolucja i wymienia dowody ewolucji

•        wskazuje przykłady narządów szczątkowych w organizmie człowieka

•        podaje przykłady doboru sztucznego

•        wymienia przykłady organizmów należących do nadrodziny człekokształtnych

•        omawia cechy człowieka rozumnego

OCENA DOSTATECZNA

•        omawia dowody ewolucji

•        wymienia przykłady różnych rodzajów skamieniałości

•        definiuje pojęcie żywa skamieniałość

•        wymienia przykłady reliktów

•        wymienia przykłady  endemitów

•        wyjaśnia, na czym polega dobór naturalny i dobór sztuczny

•        omawia ideę walki o byt

•        wymienia czynniki, które miały wpływ na ewolucję człowieka

OCENA DOBRA

•        wyjaśnia istotę procesu ewolucji

•        rozpoznaje żywe skamieniałości

•        omawia przykłady potwierdzające jedność budowy i funkcjonowania organizmów

•        wymienia przykłady struktur homologicznych i analogicznych

•        wyjaśnia główne założenia teorii ewolucji Karola Darwina

•        wskazuje różnicę pomiędzy doborem naturalnym a doborem sztucznym

•        wymienia główne założenia syntetycznej teorii ewolucji*

•        określa stanowisko systematyczne człowieka

•        wskazuje na przykładzie szympansa różnice pomiędzy człowiekiem a innymi człekokształtnymi

OCENA

BARDZO DOBRA

•        określa warunki powstawania skamieniałości

•        analizuje formy pośrednie

•        wskazuje istnienie związku między rozmieszczeniem gatunków a ich pokrewieństwem

•        wykazuje izolację geograficzną jako drogę do powstawania nowych gatunków

•        wykazuje rolę endemitów z Galapagos w badaniach Darwina*

•        uzasadnia, że walka o byt jest formą doboru naturalnego

•        ocenia korzyści doboru naturalnego w przekazywaniu cech potomstwu

•        analizuje przebieg ewolucji człowieka

•        wykazuje cechy wspólne człowieka z innymi człekokształtnymi

•        wymienia cechy człowieka pozwalające zaklasyfikować go do poszczególnych jednostek systematycznych

OCENA CELUJĄCA

•        ilustruje przykładami działanie doboru naturalnego i doboru sztucznego

•        ocenia korzyści dla człowieka płynące z zastosowania doboru sztucznego

OCENA

WYMAGANIA

OCENA DOPUSZCZAJĄCA

•        wyjaśnia, czym zajmuje się ekologia

•        wymienia czynniki ograniczające występowanie gatunków w różnych środowiskach

•        definiuje pojęcia populacja i gatunek

•        wylicza cechy populacji

•        wymienia typy rozmieszczenia osobników w populacji

•        określa wady i zalety życia organizmów w grupie

•        nazywa zależności międzygatunkowe

•        wymienia zasoby, o które konkurują organizmy

•        wymienia przykłady roślinożerców

•        wskazuje przykłady drapieżników i ich ofiar

•        omawia przystosowania organizmów do drapieżnictwa

•        podaje przykłady roślin drapieżnych

•        wymienia przykłady pasożytów zewnętrznych i wewnętrznych

•        wymienia nieantagonistyczne zależności międzygatunkowe

•        wymienia przykładowe ekosystemy

•        przedstawia składniki biotopu i biocenozy

•        rozróżnia ekosystemy sztuczne i naturalne

•        wymienia nazwy ogniw łańcucha pokarmowego

•        przyporządkowuje znane organizmy poszczególnym ogniwom łańcucha pokarmowego

OCENA DOSTATECZNA

•        identyfikuje siedlisko wybranego gatunku

•        omawia, czym jest nisza ekologiczna organizmu

•        wyjaśnia, do czego służy skala porostowa

•        wymienia przykłady zwierząt żyjących w stadzie

•        określa przyczyny migracji

•        wyjaśnia, na czym polega konkurencja, wskazuje jej rodzaje

•        określa znaczenie roślinożerców w przyrodzie

•        omawia adaptacje roślinożerców do zjadania pokarmu roślinnego

•        wyjaśnia na wybranych przykładach, na czym polega drapieżnictwo

•        wymienia charakterystyczne cechy drapieżników i ich ofiar

•        wyjaśnia, na czym polega pasożytnictwo

•        klasyfikuje pasożyty na zewnętrzne i wewnętrzne

•        określa warunki współpracy między gatunkami

•        rozróżnia pojęcia komensalizm i mutualizm

•        wskazuje elementy biotopu i biocenozy wybranego ekosystemu

•        omawia, do czego człowiek wykorzystuje ekosystemy

•        wyjaśnia przyczyny istnienia łańcuchów pokarmowych

•        wskazuje różnice między producentami a konsumentami

•        rysuje schemat prostej sieci pokarmowej

OCENA DOBRA

•        rozróżnia siedlisko i niszę ekologiczną

•        określa wpływ wybranych czynników środowiska na funkcjonowanie organizmów

•        wskazuje populacje różnych gatunków

•        określa wpływ migracji na liczebność populacji

•        wyjaśnia wpływ cech populacji na jej liczebność

•        porównuje konkurencję wewnątrzgatunkową z konkurencją międzygatunkową

•        wyjaśnia, w jaki sposób rośliny i roślinożercy wzajemnie regulują swoją liczebność

•        omawia różne strategie polowań stosowanych przez drapieżniki

•        opisuje sposoby obrony organizmów przed drapieżnikami

•        wykazuje przystosowania rośliny drapieżnej do zdobywania pokarmu

•        charakteryzuje pasożytnictwo u roślin

•        charakteryzuje role grzyba i glonu w plesze porostu

•        omawia przebieg sukcesji pierwotnej i wtórnej*

•        charakteryzuje role poszczególnych ogniw łańcucha pokarmowego

•        wyjaśnia, że energia przepływa przez ekosystem

•        wykazuje rolę producentów, konsumentów i destruentów w krążeniu materii

OCENA BARDZO DOBRA

•        wykazuje zależność między liczebnością populacji a jej zagęszczeniem

•        graficznie przedstawia różne typy rozmieszczenia osobników w populacji i podaje ich przykłady

•        charakteryzuje grupy wiekowe w piramidach

•        ocenia znaczenie drapieżników i roślinożerców w środowisku

•        wskazuje adaptacje drapieżników i roślinożerców  do zdobywania pokarmu

•        określa rolę drapieżników w przyrodzie jako regulatorów liczebności ofiar

•        ocenia znaczenie pasożytnictwa w przyrodzie

•        charakteryzuje różnicę między sukcesją pierwotną a wtórną

•        omawia czynniki, które zakłócają równowagę ekosystemu

•        analizuje informacje przedstawione w formie piramidy ekologicznej

OCENA CELUJĄCA

•        analizuje informacje przedstawione w formie piramidy ekologicznej

•        przeprowadza w terenie obliczanie zagęszczenia wybranego gatunku

•        przewiduje losy populacji na podstawie jej piramidy wiekowej

•        wyszukuje w terenie miejsce zachodzenia sukcesji wtórnej*

•        uzasadnia spadek energii

w ekosystemie na kolejnych poziomach troficznych

OCENA

WYMAGANIA

OCENA DOPUSZCZAJĄCA

•        przedstawia poziomy różnorodności biologicznej

•        wymienia czynniki wpływające na stan ekosystemów

•        wymienia przykłady działalności człowieka przyczyniającej się do spadku różnorodności biologicznej

•        wymienia przykłady zasobów przyrody

•        określa cele ochrony przyrody

•        wymienia sposoby ochrony gatunkowej

OCENA DOSTATECZNA

•        wyjaśnia, na czym polega różnorodność biologiczna

•        wskazuje działalność człowieka jako przyczynę spadku różnorodności biologicznej

•        wskazuje gatunki wymarłe jako przykład działalności człowieka

•        wymienia przykłady odnawialnych i nieodnawialnych zasobów przyrody

•        wymienia formy ochrony przyrody

•        omawia formy ochrony indywidualnej

OCENA DOBRA

•        charakteryzuje poziomy różnorodności biologicznej

•        omawia wpływ klimatu na kształtowanie się różnorodności biologicznej

•        wskazuje, w jaki sposób niszczenie siedlisk wpływa na stan gatunkowy ekosystemów

•        klasyfikuje zasoby przyrody na niewyczerpywalne i wyczerpywalne, podaje ich przykłady

•        wyjaśnia, na czym polega ochrona obszarowa

•        wykazuje różnicę między ochroną gatunkową ścisłą a częściową

•         

OCENA BARDZO DOBRA

·         wykazuje zmiany różnorodności biologicznej podczas sukcesji

·          ocenia wpływ wprowadzania obcych gatunków na bioróżnorodność w Polsce

·          wykazuje skutki niewłaściwej eksploatacji zasobów

·          wyjaśnia, na czy polega zrównoważony rozwój

·          wyjaśnia, czego dotyczy program Natura 2000

·          prezentuje wybrane przykłady czynnej ochrony przyrody w Polsce

OCENA CELUJĄCA

•        wyjaśnia, jak młodzież może się przyczynić do ochrony zasobów przyrody

•        wskazuje formy ochrony przyrody występujące w najbliższej okolicy

•        uzasadnia konieczność stosowania form ochrony przyrody dla zachowania gatunków i ekosystemów