• Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy V

        • Wymagania edukacyjne z biologii

          dla klasy V szkoły podstawowej

          oparte na Programie nauczania biologii „Puls życia”

           rok szkolny 2023/2024

           

           DZIAŁ I – Biologia jako nauka

           

          OCENA DOPUSZCZAJĄCA

          Uczeń:

                  wskazuje biologię jako naukę o organizmach

                  wymienia czynności życiowe organizmów podaje przykłady dziedzin biologii

                  wskazuje obserwacje i doświadczenia jako źródła wiedzy biologicznej

                  wymienia źródła wiedzy biologicznej

                  z pomocą nauczyciela przeprowadza doświadczenie metodą naukową

                  wskazuje obserwacje i doświadczenia jako źródła wiedzy biologicznej

                  wymienia źródła wiedzy biologicznej z pomocą nauczyciela przeprowadza doświadczenie metodą naukową

           

          OCENA DOSTATECZNA

          Uczeń:

                  określa przedmiot badań biologii jako nauki

                  opisuje wskazane cechy organizmów

          wyjaśnia, czym zajmuje się wskazana dziedzina biologii

                  porównuje obserwację
          z doświadczeniem jako
          źródła wiedzy biologicznej

                  korzysta ze źródeł wiedzy wskazanych przez nauczyciela

                  podaje nazwy wskazanych przez nauczyciela części mikroskopu optycznego

                  z pomocą nauczyciela wykonuje proste preparaty mikroskopowe oblicza powiększenie mikroskopu optycznego

          OCENA DOBRA

          Uczeń:

                  wykazuje cechy wspólne organizmów

                  opisuje czynności życiowe organizmów

                  na podstawie opisu przeprowadza doświadczenie metodą naukową

                  rozróżnia próbę kontrolną i próbę badawczą

                  opisuje źródła wiedzy biologiczne j wymienia cechy dobrego badacza

                  samodzielnie opisuje budowę mikroskopu optycznego

                  samodzielnie wykonuje preparaty mikroskopowe

                  z niewielką pomocą nauczyciela nastawia ostrość mikroskopu i wyszukuje obserwowane elementy

           

           

           

          OCENA BARDZO DOBRA

          Uczeń:

                  charakteryzuje wszystkie czynności życiowe organizmów

                  wymienia hierarchicznie poziomy budowy organizmu roślinnego i organizmu zwierzęcego

          charakteryzuje wybrane dziedziny biologii

          ·          wykazuje zalety metody naukowej

                  samodzielnie przeprowadza doświadczenie metodą naukową

                  posługuje się właściwymi źródłami wiedzy biologicznej
          do rozwiązywania wskazanych problemów
          charakteryzuje cechy dobrego badacza

                  charakteryzuje funkcje wskazywanych części mikroskopu optycznego w kolejności tworzenia się obrazu obiektu

                  wykonuje preparaty mikroskopowe, nastawia ostrość mikroskopu, rysuje obraz widziany pod mikroskopem optycznym

          OCENA CELUJĄCA

          Uczeń:

                  porównuje poziomy organizacji organizmów u roślin i zwierząt,

                  wymienia inne niż podane w podręczniku dziedziny biologii

                  planuje i przeprowadza doświadczenie metodą naukową

                  sprawnie posługuje się mikroskopem optycznym, samodzielnie wykonuje preparaty, rysuje dokładny obraz obiektu obserwowanego pod mikroskopem

           

           

          DZIAŁ II  - Budowa i czynności życiowe organizmów

           

           

           

           

          OCENA DOPUSZCZAJĄCA

                  wymienia trzy najważniejsze pierwiastki budujące organizm

                  wymienia wodę i sole mineralne jako elementy wchodzące w skład organizmu

                  wskazuje białka, cukry, tłuszcze i kwasy nukleinowe jako składniki organizmu

                  wskazuje komórkę jako podstawową jednostkę życia

                  podaje przykłady organizmów jedno-i wielokomórkowych

                  obserwuje preparat nabłonka przygotowany przez nauczyciela

                  na podstawie obserwacji preparatów, ilustracji i schematów wnioskuje o komórkowej budowie organizmów

                  wymienia elementy budowy komórki roślinnej, zwierzęcej, bakteryjnej i grzybowej

                  wyjaśnia, czym jest odżywianie się

                  wyjaśnia, czym jest samożywność, cudzożywność

                  podaje przykłady organizmów samożywnych, cudzożywnych

                  wymienia rodzaje cudzożywności

                  określa, czym jest oddychanie

          OCENA DOSTATECZNA

                  wymienia sześć najważniejszych pierwiastków budujących organizm

                  wymienia produkty spożywcze, w których występują białka, cukry i tłuszcze

                  wyjaśnia, dlaczego komórkę nazywamy podstawową jednostką organizmu

                  wymienia organelle komórki zwierzęcej

                  podaje przykłady komórki bezjądrowej i jądrowej

                  wymienia funkcje elementów komórki roślinnej, zwierzęcej, bakteryjnej i grzybowej

                  wskazuje fotosyntezę jako sposób odżywiania się

                  wskazuje substancje biorące udział w fotosyntezie i wymienia produkty fotosyntezy

                  krótko opisuje różne sposoby odżywiania się zwierząt

                  wyjaśnia, w jaki sposób wskazany organizm cudzożywny pobiera pokarm

                  wyróżnia oddychanie tlenowe i fermentację

                  wskazuje organizmy uzyskujące energię z oddychania tlenowego i fermentacji

          OCENA DOBRA

                  wymienia wszystkie najważniejsze pierwiastki budujące organizm oraz magnez i wapń

                  wyjaśnia, że woda i sole mineralne są związkami chemicznymi występującymi w organizmie

          wymienia białka, cukry, tłuszcze i kwasy nukleinowe jako składniki organizmu i omawia role dwóch z nich

                  opisuje kształty komórek zwierzęcych

                  opisuje budowę komórki zwierzęcej na podstawie ilustracji

                  z niewielką pomocą nauczyciela wykonuje preparat nabłonka

                  wyjaśnia, czym są komórki jądrowe i bezjądrowe oraz podaje ich przykłady

                  samodzielnie wykonuje preparat moczarki kanadyjskiej

                  odróżnia pod mikroskopem elementy budowy komórki

                  wyjaśnia rolę poszczególnych elementów komórki

                  z niewielką pomocą nauczyciela rysuje obraz obiektu obserwowanego pod mikroskopem

          OCENA

          BARDZO DOBEA

                  wyjaśnia role wody i soli mineralnych w organizmie

                  wymienia białka, cukry, tłuszcze i kwasy nukleinowe jako składniki organizmu i omawia ich role

                  rozpoznaje na ilustracji elementy budowy komórki zwierzęcej i omawia ich funkcje

                  wykonuje preparat nabłonka

                  rozpoznaje organelle komórki zwierzęcej i rysuje jej obraz mikroskopowy

                  omawia elementy i funkcje budowy komórki

                  na podstawie ilustracji analizuje różnice między poszczególnymi typami komórek, wskazuje cechy umożliwiające rozróżnienie komórek

                  samodzielnie wykonuje preparat moczarki kanadyjskiej, rozpoznaje elementy budowy komórki roślinnej i rysuje jej obraz mikroskopowy

                  wyjaśnia, na czym polega fotosynteza

                  omawia zależność przebiegu fotosyntezy od obecności wody, dwutlenku węgla i światła

                  schematycznie zapisuje i omawia przebieg fotosyntezy

                  na podstawie opisu przeprowadza doświadczenie wykazujące wpływ dwutlenku węgla

          na intensywność fotosyntezy

                  charakteryzuje rodzaje cudzożywności występujące u różnych grup organizmów

                  wykazuje przystosowania do pobierania pokarmów występujące u różnych grup organizmów cudzożywnych

                  schematycznie zapisuje przebieg oddychania

                  określa warunki przebiegu oddychania i fermentacji

                  charakteryzuje wymianę gazową u roślin i zwierząt

          z pomocą nauczyciela przeprowadza doświadczenie wykazujące wydzielanie dwutlenku węgla przez drożdże

          OCENA CELUJĄCA

                  omawia funkcje białek, cukrów, tłuszczów i kwasów nukleinowych w organizmie i wskazuje produkty spożywcze, w których one występują

                  z dowolnego materiału tworzy model komórki, zachowując cechy organelli

                  sprawnie posługuje się mikroskopem

                  samodzielnie wykonuje preparat nabłonka i rysuje dokładny obraz widziany pod mikroskopem,

                  analizuje różnice między poszczególnymi typami komórek i wykazuje ich związek
          z pełnionymi funkcjami

                  wyjaśnia, na czym polega cudzożywność roślin pasożytniczych i półpasożytniczych

           

          DZIAŁ III Wirusy, bakterie, protisty i grzyby

           

          OCENA DOPUSZCZAJĄCA

                  wymienia nazwy królestw organizmów

                  wymienia miejsca występowania wirusów i bakterii

                  wymienia formy protistówi wskazuje miejsca ich występowania

                  wymienia środowiska życia grzybów i porostów oraz podaje przykłady

          OCEN DOSTATECZNA

                  wyjaśnia, czym zajmuje się systematyka

                  podaje definicję gatunku

                  wymienia nazwy królestw i podaje przykłady organizmów należących do danego królestwa

                  opisuje cechy budowy wirusów i bakterii oraz podaje ich przykłady

                  wymienia cechy, którymi wirusy różnią się od organizmów

                  wykazuje różnorodność protistów, wymienia przedstawicieli poszczególnych grup protistów oraz podaje czynności życiowe wskazanych grup protistów

                  wymienia cechy pozwalające zaklasyfikować organizm do grzybów

                  omawia wskazaną czynność życiową grzybów oraz podaje przykłady znaczenia grzybów w przyrodzie i dla człowieka

          OCENA DOBRA

                  wykazuje hierarchiczną strukturę jednostek klasyfikacji biologicznej

                  charakteryzuje wskazane królestwo

                  wykazuje, dlaczego wirusy nie są organizmami

                  rozpoznaje formy morfologiczne bakterii widoczne na ilustracji, omawia wybrane czynności życiowe bakterii

                  charakteryzuje wskazane grupy protistów

                  wykazuje chorobotwórcze znaczenie protistów

                  opisuje czynności życiowe protistów – oddychanie, odżywianie, rozmnażanie się,

                  wykazuje znaczenie grzybów w przyrodzie i dla człowieka

                  analizuje różnorodność budowy grzybów

                  wyjaśnia sposoby oddychania i odżywiania się grzybów

                  wykazuje, że porosty są zbudowane z grzybni i glonu

          OCENA

          BARDZO DOBRA

                  porównuje wcześniejsze i współczesne zasady klasyfikacji organizmów

                  wyjaśnia zasady nadawania nazw gatunkom przedstawia cechy organizmów,
          na podstawie których można je zaklasyfikować do danego królestwa

                  omawia wpływ bakterii na organizm człowieka oraz wskazuje drogi wnikania ich
          do organizmu

                  prezentuje wszystkie czynności życiowe bakterii

                  ocenia znaczenie wirusów i bakterii w przyrodzie i dla człowieka

                  porównuje czynności życiowe poszczególnych grup protistów

                  wymienia choroby wywoływane przez protisty

                  zakłada hodowlę protistów, rozpoznaje protisty pod mikroskopem, rysujei z pomocą nauczyciela opisuje budowę protistów

                  określa znaczenie poszczególnych komponentów w budowie plechy porostu

                  rozpoznaje różne formy morfologiczne porostów i podaje ich nazwy

                  opisuje czynności życiowe grzybów – odżywianie, oddychanie i rozmnażanie się

          OCENA CELUJĄCA

                  z pomocą nauczyciela korzysta z różnych kluczy do oznaczania organizmów żyjących
          w najbliższej okolicy

                  przeprowadza doświadczenie z samodzielny otrzymywaniem jogurtu

                  wskazuje zagrożenia epidemiologiczne chorobami wywoływanymi przez protisty

                  wskazuje drogi zakażenia chorobami wywoływanymi przez protisty oraz zasady zapobiegania tym chorobom

                  analizuje znaczenie grzybów w przyrodzie
          i dla człowieka

                  proponuje sposób
          badania czystości powietrza na podstawie informacji o wrażliwości porostów
          na zanieczyszczenia

                  wyjaśnia, dlaczego porosty określa się mianem organizmów pionierskich

           

          Dział IV -  Tkanki i organy roślinne

          OCENA DOPUSZCZAJĄCA

                  wymienia podstawowe rodzaje tkanek roślinnych oraz z pomocą nauczyciela rozpoznaje na ilustracji tkanki roślinne

                  wymienia podstawowe funkcje korzenia, łodygi, liści

                  rozpoznaje elementy budowy liścia

                  rozpoznaje liście pojedyncze i liście złożone

           

          OCENA DOSTATECZNA

                  określa najważniejsze funkcje wskazanych tkanek roślinnych

                  opisuje rozmieszczenie wskazanych tkanek w organizmie roślinnym

                  rozpoznaje na ilustracji rodzaje tkanek roślinnych

                  rozpoznaje na ilustracjach modyfikacje korzeni

                  omawia budowę zewnętrzną korzenia i jego podział na poszczególne strefy

                  wyjaśnia różnicę między pędem a łodygą

                  wskazuje części łodygi roślin zielnych

          OCENA DOBRA

                  wskazuje cechy adaptacyjne tkanek roślinnych do pełnienia określonych funkcji

                  na podstawie opisu rozpoznaje wskazane tkanki roślinne

                  wykazuje związek modyfikacji korzenia

          z adaptacją do środowiska zajmowanego przez roślinę

                  omawia funkcje poszczególnych elementów pędu

                  na okazie roślinnym lub ilustracji wskazuje i omawia części łodygi

                  na podstawie materiału zielnikowego lub ilustracji rozpoznaje różne modyfikacje liści

          rozróżnia typy ulistnienia łodygi

          OCENA

           BARDZO DOBRA

                  przyporządkowuje tkanki do organów i wskazuje na hierarchiczną budowę organizmu roślinnego

                  wykorzystuje wiedzę o tkankach do wyjaśnienia sposobu pobierania wody przez roślinę

                  na podstawie ilustracji lub materiału roślinnego klasyfikuje przekształcone korzenie

          wykazuje modyfikacje łodygi ze względu na środowisko, w którym żyje roślina

                  analizuje modyfikacje liści ze względu na środowisko zajmowane przez roślinę

           

          OCENA CELUJĄCA

                  projektuje doświadczenie świadczące o przewodzeniu wody z korzenia w górę rośliny

           

          DZIAŁ V - Różnorodność roślin

          OCENA DOPUSZCZAJĄCA

                  na podstawie ilustracji lub żywych okazów rozpoznaje mchy wśród innych roślin oraz

          wymienia miejsca ich występowania.

                  wymienia miejsca występowania paprotników oraz rozpoznaje paprotniki wśród innych roślin

                  wymienia miejsca występowania roślin nagonasiennych o okrytonasiennych, rozpoznaje je na ilustracji

                  przedstawia sposoby rozprzestrzeniania się owoców

                  wymienia znaczenie roślin okrytonasiennych w przyrodzie

          OCENA DOSTATECZNA

                  podaje nazwy elementów budowy mchów

                  podaje nazwy organów paproci

                  wyjaśnia rolę poszczególnych organów paprotników

                  wyjaśnia funkcje kwiatów i nasion

                  omawia budowę rośliny nagonasiennej na przykładzie sosny

                  wykazuje różnorodność form roślin okrytonasiennych

          podaje nazwy elementów budowy kwiatu odróżnia kwiat od kwiatostanu

                  omawia budowę owoców i wymienia ich rodzaje

                  wymienia etapy kiełkowania nasion

                  podaje przykłady znaczenia roślin okrytonasiennych dla człowieka

           

          OCENA DOBRA

                  na podstawie ilustracji lub żywych okazów rozpoznaje elementy budowy mchów

          i wyjaśnia ich funkcje

                  omawia znaczenie mchów w przyrodzie i dla człowieka

                  z niewielką pomocą nauczyciela przeprowadza doświadczenie wykazujące zdolność wchłaniania wody przez mchy

                  wyjaśnia znaczenie paprotników w przyrodzie i dla człowieka

                  wymienia przystosowania roślin nagonasiennych do warunków życia

                  omawia funkcje poszczególnych elementów kwiatu

                  rozpoznaje formy roślin okrytonasiennych

                  wymienia sposoby zapylania kwiatów

                  wykazuje zmiany zachodzące w kwiecie po zapyleniu

                  określa rolę owocni w klasyfikacji owoców

                  wyjaśnia funkcje poszczególnych elementów nasienia

                  ocenia znaczenie roślin okrytonasiennych w przyrodzie

                  rozpoznaje na ilustracji pięć gatunków roślin okrytonasiennych występujących w Polsce

           

          OCENA BARDZO DOBRA

                  wyjaśnia, dlaczego mchy uważane są za najprostsze rośliny lądowe

                  na podstawie ilustracji lub żywych okazów wykazuje różnorodność organizmów zaliczanych do paprotników

                  wykazuje przystosowania roślin nagonasiennych do środowiska

                  omawia znaczenie roślin nagonasiennych w przyrodzie i dla człowieka

                  omawia cykl rozwojowy roślin okrytonasiennych

                  w wykazuje adaptacje budowy owoców do sposobów ich rozprzestrzeniania się

                  na podstawie ilustracji lub okazu naturalnego omawia budowę nasion

                  zakłada hodowlę roślin za pomocą rozmnażania wegetatywnego

                   wyjaśnia, dlaczego kwiatostany ułatwiają zapylanie

          OCENA CELUJĄCA

                  na podstawie informacji o budowie mchów wykazuje ich rolę w przyrodzie

                  wykonuje portfolio dotyczące różnorodności paprotników

                  rozpoznaje rodzime gatunki roślin nagonasiennych

                  określa, z jakiego gatunku drzewa lub krzewu pochodzi wskazana szyszka

                  wyjaśnia wpływ różnych czynników na kiełkowanie nasion

                  rozpoznaje na ilustracjach dwanaście gatunków roślin okrytonasiennych występujących w Polsce