WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY

OCENA DOPUSZCZAJĄCA

OCENA DOSTATECZNA

OCENA DOBRA

OCENA BARDZO DOBRA

OCENA CELUJĄCA

I. Kwasy

Uczeń:

– wymienia zasady bhp dotyczące obchodzenia

się z kwasami

– zalicza kwasy do elektrolitów

– definiuje pojęcie kwasy zgodnie z teorią Arrheniusa

– opisuje budowę kwasów

– opisuje różnice w budowie kwasów beztlenowych i kwasów tlenowych

–zapisuje wzory sumaryczne kwasów: HCl, H₂S, H₂SO₄, H₂SO₃, HNO₃, H₂CO₃, H₃PO₄

– zapisuje wzory strukturalne kwasów beztlenowych

– podaje nazwy poznanych kwasów

– wskazuje wodór i resztę kwasową we wzorze kwasu

– wyznacza wartościowość reszty kwasowej

–wyjaśnia, jak można otrzymać np. kwas chlorowodorowy, kwas siarkowy(IV)

– wyjaśnia, co to jest tlenek kwasowy

– opisuje właściwości kwasów,

np.: chlorowodorowego, azotowego(V) i siarkowego(VI)

– stosuje zasadę rozcieńczania kwasów

– opisuje podstawowe zastosowania kwasów: chlorowodorowego, azotowego(V) i siarkowego(VI)

– wyjaśnia, na czym polega dysocjacja jonowa (elektrolityczna) kwasów

– definiuje pojęcia: jon, kation

i anion

– zapisuje równania reakcji dysocjacji jonowej kwasów (proste przykłady)

– wymienia rodzaje odczynu roztworu

– wymienia poznane wskaźniki

– określa zakres pH i barwy wskaźników dla poszczególnych odczynów

–rozróżnia doświadczalnie odczyny roztworów za pomocą wskaźników

– wyjaśnia pojęcie kwaśne opady

– oblicza masy cząsteczkowe HCl i H₂S

Uczeń:

– udowadnia, dlaczego w nazwie danego kwasu pojawia się wartościowość

–zapisuje wzory strukturalne poznanych kwasów

– wymienia metody otrzymywania kwasów tlenowych i kwasów beztlenowych

– zapisuje równania reakcji otrzymywania poznanych kwasów

– wyjaśnia pojęcie tlenek kwasowy

– wskazuje przykłady tlenków kwasowych

–opisuje właściwości poznanych kwasów

– opisuje zastosowania poznanych kwasów

–wyjaśnia pojęcie dysocjacja jonowa

– zapisuje wybrane równania reakcji dysocjacji jonowej kwasów

–nazywa kation H+ i aniony reszt kwasowych

– określa odczyn roztworu (kwasowy)

–wymienia wspólne właściwości kwasów

– wyjaśnia, z czego wynikają wspólne właściwości kwasów

– zapisuje obserwacje

z przeprowadzanych doświadczeń

–posługuje się skalą pH

– bada odczyn i pH roztworu

– wyjaśnia, jak powstają kwaśne opady

– podaje przykłady skutków kwaśnych opadów

– oblicza masy cząsteczkowe kwasów

– oblicza zawartość procentową pierwiastków chemicznych

w cząsteczkach kwasów

Uczeń:

– zapisuje równania reakcji otrzymywania wskazanego kwasu

– wyjaśnia, dlaczego podczas pracy ze stężonymi roztworami kwasów należy zachować szczególną ostrożność

– projektuje doświadczenia,

w wyniku których można otrzymać omawiane na

lekcjach kwasy

–wymienia poznane tlenki kwasowe

–wyjaśnia zasadę bezpiecznego rozcieńczania stężonego roztworu kwasu siarkowego(VI)

– planuje doświadczalne wykrycie białka w próbce żywności (np.: w serze, mleku, jajku)

– opisuje reakcję ksantoproteinową

– zapisuje i odczytuje równania reakcji dysocjacji jonowej (elektrolitycznej) kwasów

– zapisuje i odczytuje równania reakcji dysocjacji jonowej (elektrolitycznej) w formie stopniowej dla H₂S, H₂CO₃

– określa kwasowy odczyn roztworu na podstawie znajomości jonów obecnych

w badanym roztworze

– opisuje doświadczenia przeprowadzane na lekcjach (schemat, obserwacje, wniosek)

– podaje przyczyny odczynu roztworów: kwasowego, zasadowego, obojętnego

– interpretuje wartość pH

w ujęciu jakościowym (odczyny: kwasowy, zasadowy, obojętny)

–opisuje zastosowania wskaźników

– planuje doświadczenie, które pozwala zbadać pH produktów występujących w życiu codziennym

– rozwiązuje zadania obliczeniowe o wyższym

stopniu trudności

–analizuje proces powstawania

i skutki kwaśnych opadów

– proponuje niektóre sposoby ograniczenia powstawania kwaśnych opadów

Uczeń:

– zapisuje wzór strukturalny kwasu nieorganicznego

o podanym wzorze sumarycznym

– nazywa dowolny kwas tlenowy (określenie wartościowości pierwiastków chemicznych,

uwzględnienie ich w nazwie)

– identyfikuje kwasy na podstawie podanych informacji

–odczytuje równania reakcji chemicznych

– proponuje sposoby ograniczenia kwaśnych opadów

– wyjaśnia pojęcie skala pH

Uczeń:

–projektuje i przeprowadza

doświadczenia, w których wyniku można otrzymać kwasy

– rozwiązuje zadania obliczeniowe o wyższym

stopniu trudności

II. Sole

Uczeń:

–opisuje budowę soli

– tworzy i zapisuje wzory sumaryczne soli

(np. chlorków, siarczków)

– wskazuje metal i resztę kwasową we wzorze soli

–tworzy nazwy soli na podstawie wzorów sumarycznych (proste przykłady)

– tworzy i zapisuje wzory sumaryczne soli na podstawie ich nazw (wzory soli kwasów:

chlorowodorowego, siarkowodorowego i metali, np. sodu, potasu i wapnia)

– wskazuje wzory soli wśród wzorów różnych związków chemicznych

– definiuje pojęcie dysocjacja jonowa (elektrolityczna) soli

– dzieli sole ze względu na ich rozpuszczalność w wodzie

–ustala rozpuszczalność soli

w wodzie na podstawie tabeli rozpuszczalności soli

i wodorotlenków w wodzie

– zapisuje równania reakcji dysocjacji jonowej (elektrolitycznej) soli

rozpuszczalnych w wodzie (proste przykłady)

– podaje nazwy jonów powstałych w wyniku dysocjacji jonowej soli (proste przykłady)

– opisuje sposób otrzymywania soli trzema podstawowymi metodami (kwas + zasada,

metal + kwas, tlenek metalu + kwas)

– zapisuje cząsteczkowo równania reakcji otrzymywania soli (proste przykłady)

– definiuje pojęcia: reakcja zobojętniania i reakcja strąceniowa

–odróżnia zapis cząsteczkowy od zapisu jonowego równania reakcji chemicznej

– określa związek ładunku jonu

z wartościowością metalu

i reszty kwasowej

– podaje przykłady zastosowań

najważniejszych soli

Uczeń:

– wymienia cztery najważniejsze sposoby otrzymywania soli

–podaje nazwy i wzory soli (typowe przykłady)

–zapisuje równania reakcji zobojętniania

w formach: cząsteczkowej, jonowej oraz jonowej skróconej

– podaje nazwy jonów powstałych w wyniku dysocjacji jonowej soli

– odczytuje równania reakcji otrzymywania soli (proste przykłady)

– korzysta z tabeli rozpuszczalności soli

i wodorotlenków w wodzie

– zapisuje równania reakcji otrzymywania soli

(reakcja strąceniowa) w formach

cząsteczkowej i jonowej (proste przykłady)

– zapisuje i odczytuje wybrane równania reakcji dysocjacji jonowej soli

– dzieli metale ze względu na ich aktywność chemiczną (szereg aktywności metali)

–opisuje sposoby zachowania się metali w reakcji z kwasami (np. miedź i magnez

w reakcji z kwasem chlorowodorowym)

– zapisuje obserwacje

z doświadczeń

przeprowadzanych na lekcji

– wymienia zastosowania najważniejszych soli

Uczeń:

– tworzy i zapisuje nazwy i wzory soli: chlorków, siarczków, azotanów(V), siarczanów(IV), siarczanów(VI),

węglanów, fosforanów(V)

(ortofosforanów(V))

– zapisuje i odczytuje równania dysocjacji jonowej (elektrolitycznej) soli

– otrzymuje sole (doświadczalnie)

– wyjaśnia przebieg reakcji zobojętniania i reakcji strąceniowej

– zapisuje równania reakcji otrzymywania soli

– ustala, korzystając z szeregu aktywności metali, które metale reagują z kwasami

według schematu:

metal + kwas sól + wodór

–projektuje i przeprowadza reakcję zobojętniania (HCl + NaOH)

– swobodnie posługuje się tabelą rozpuszczalności soli

i wodorotlenków w wodzie

– projektuje doświadczenia pozwalające otrzymać substancje trudno

rozpuszczalne i praktycznie

nierozpuszczalne (sole

i wodorotlenki) w reakcjach strąceniowych

– zapisuje odpowiednie równania reakcji

w formie cząsteczkowej

i jonowej (reakcje

otrzymywania substancji trudno

rozpuszczalnych i praktycznie

nierozpuszczalnych w reakcjach strąceniowych)

– podaje przykłady soli występujących w przyrodzie

– wymienia zastosowania soli

– opisuje doświadczenia przeprowadzane

na lekcjach (schemat, obserwacje, wniosek)

Uczeń:

– wymienia metody otrzymywania soli

–przewiduje, czy zajdzie dana reakcja chemiczna (poznane metody, tabela

rozpuszczalności soli

i wodorotlenków w wodzie, szereg aktywności metali)

– zapisuje i odczytuje równania reakcji otrzymywania dowolnej soli

–wyjaśnia, jakie zmiany zaszły

w odczynie roztworów poddanych reakcji zobojętniania

– proponuje reakcję tworzenia soli trudno rozpuszczalnej

i praktycznie nierozpuszczalnej

– przewiduje wynik reakcji strąceniowej

– identyfikuje sole na podstawie podanych informacji

– podaje zastosowania reakcji strąceniowych

Uczeń:

– projektuje i przeprowadza doświadczenia

dotyczące otrzymywania soli

– przewiduje efekty zaprojektowanych

doświadczeń dotyczących otrzymywania soli

(różne metody)

–opisuje zaprojektowane doświadczenia

III. Związki węgla z wodorem

Uczeń:

– wyjaśnia pojęcie związki organiczne

– podaje przykłady związków chemicznych zawierających węgiel

– wymienia naturalne źródła węglowodorów

– wymienia nazwy produktów destylacji ropy naftowej i podaje przykłady ich zastosowania

– stosuje zasady bhp w pracy

z gazem ziemnym oraz produktami przeróbki ropy naftowej

– definiuje pojęcie węglowodory

– definiuje pojęcie szereg homologiczny

– definiuje pojęcia: węglowodory nasycone, węglowodory nienasycone, alkany, alkeny, alkiny

– zalicza alkany do węglowodorów nasyconych,

a alkeny i alkiny – do nienasyconych

– zapisuje wzory sumaryczne: alkanów, alkenów i alkinów

o podanej liczbie atomów węgla

– rysuje wzory strukturalne

i półstrukturalne (grupowe): alkanów, alkenów i alkinów

o łańcuchach prostych

(do pięciu atomów węgla

w cząsteczce)

– podaje nazwy systematyczne alkanów (do pięciu atomów węgla w cząsteczce)

–podaje wzory ogólne: alkanów, alkenów i alkinów

– podaje zasady tworzenia nazw alkenów i alkinów

– przyporządkowuje dany węglowodór do odpowiedniego szeregu homologicznego

– opisuje budowę

i występowanie metanu

– opisuje właściwości fizyczne

i chemiczne metanu i etanu

– wyjaśnia, na czym polegają spalanie całkowite

i spalanie niecałkowite

– zapisuje równania reakcji spalania całkowitego i spalania niecałkowitego metanu i etanu

– podaje wzory sumaryczne

i strukturalne etenu i etynu

– opisuje najważniejsze właściwości etenu i etynu

–definiuje pojęcia: polimeryzacja, monomer

i polimer

– opisuje najważniejsze zastosowania metanu, etenu

i etynu

– opisuje wpływ węglowodorów nasyconych i węglowodorów nienasyconych na wodę

bromową (lub rozcieńczony roztwór manganianu(VII) potasu)

Uczeń:

– wyjaśnia pojęcie szereg homologiczny

– tworzy nazwy alkenów i alkinów na podstawie nazw odpowiednich alkanów

– zapisuje wzory: sumaryczne, strukturalne i półstrukturalne (grupowe); podaje nazwy: alkanów, alkenów i alkinów

– buduje model cząsteczki: metanu, etenu, etynu

– wyjaśnia różnicę między spalaniem całkowitym a spalaniem niecałkowitym

– opisuje właściwości fizyczne i chemiczne (spalanie) alkanów (metanu, etanu) oraz etenu i etynu

– zapisuje i odczytuje równania reakcji spalania metanu i etanu przy dużym i małym dostępie tlenu

– pisze równania reakcji spalania etenu i etynu

– porównuje budowę etenu

i etynu

– wyjaśnia, na czym polegają reakcje przyłączania

i polimeryzacji

–opisuje właściwości i niektóre

zastosowania polietylenu

– wyjaśnia, jak można doświadczalnie

odróżnić węglowodory nasycone od węglowodorów nienasyconych, np. metan

od etenu czy etynu

–– wyjaśnia, od czego zależą właściwości

węglowodorów

–wykonuje proste obliczenia dotyczące

węglowodorów

–podaje obserwacje do wykonywanych na lekcji doświadczeń

Uczeń:

–tworzy wzory ogólne alkanów, alkenów i alkinów (na podstawie wzorów kolejnych związków chemicznych w danym szeregu homologicznym)

– proponuje sposób doświadczalnego wykrycia

produktów spalania węglowodorów

–zapisuje równania reakcji spalania alkanów przy dużym

i małym dostępie tlenu

–zapisuje równania reakcji spalania alkenów i alkinów

– zapisuje równania reakcji otrzymywania etynu

– odczytuje podane równania reakcji chemicznej

– zapisuje równania reakcji etenu i etynu

z bromem, polimeryzacji etenu

–opisuje rolę katalizatora w reakcji chemicznej

– wyjaśnia zależność między długością łańcucha węglowego

a właściwościami

fizycznymi alkanów (np. stanem skupienia, lotnością, palnością, gęstością, temperaturą topnienia i wrzenia)

– wyjaśnia, co jest przyczyną większej reaktywności węglowodorów nienasyconych

w porównaniu z węglowodorami nasyconymi

– opisuje właściwości

i zastosowania polietylenu

– projektuje doświadczenie chemiczne umożliwiające odróżnienie węglowodorów nasyconych od węglowodorów nienasyconych

– opisuje przeprowadzane doświadczenia

chemiczne

– wykonuje obliczenia związane

z węglowodorami

– wyszukuje informacje na temat

zastosowań alkanów, etenu

i etynu;

wymienia je

– zapisuje równanie reakcji polimeryzacji etenu

Uczeń:

– analizuje właściwości węglowodorów

– porównuje właściwości węglowodorów

nasyconych i węglowodorów nienasyconych

– wyjaśnia zależność między długością łańcucha węglowego

a właściwościami fizycznymi alkanów

– opisuje wpływ wiązania wielokrotnego w cząsteczce węglowodoru na jego

reaktywność

– zapisuje równania reakcji przyłączania (np. bromowodoru, wodoru, chloru) do węglowodorów zawierających wiązanie wielokrotne

– projektuje doświadczenia chemiczne dotyczące węglowodorów

– analizuje znaczenie węglowodorów w życiu codziennym

Uczeń:

– projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne umożliwiające odróżnienie węglowodorów nasyconych od

węglowodorów nienasyconych

– stosuje zdobytą wiedzę do rozwiązywania zadań obliczeniowych o wysokim stopniu trudności

IV. Pochodne węglowodorów

Uczeń:

– dowodzi, że alkohole, kwasy karboksylowe, estry

i aminokwasy są pochodnymi

węglowodorów

– opisuje budowę pochodnych węglowodorów (grupa węglowodorowa + grupa funkcyjna)

– wymienia pierwiastki chemiczne wchodzące

w skład pochodnych węglowodorów

– zalicza daną substancję organiczną do odpowiedniej grupy związków chemicznych

– wyjaśnia, co to jest grupa funkcyjna

– zaznacza grupy funkcyjne

w alkoholach, kwasach karboksylowych, estrach

i aminokwasach; podaje ich nazwy

– zapisuje wzory ogólne alkoholi, kwasów karboksylowych

i estrów

–dzieli alkohole na monohydroksylowe

i polihydroksylowe

– zapisuje wzory sumaryczne

i rysuje wzory półstrukturalne (grupowe) i strukturalne alkoholi monohydroksylowych

o łańcuchach prostych zawierających do trzech atomów węgla w cząsteczce

– wyjaśnia, co to są nazwy zwyczajowe i nazwy systematyczne

– tworzy nazwy systematyczne alkoholi monohydroksylowych

o łańcuchach prostych zawierających do trzech

atomów węgla w cząsteczce, podaje nazwy zwyczajowe (metanolu, etanolu)

–rysuje wzory półstrukturalne (grupowe) i strukturalne kwasów

monokarboksylowych

o łańcuchach prostych zawierających do dwóch

atomów węgla w cząsteczce; podaje ich nazwy systematyczne i zwyczajowe (kwasu metanowego i kwasu etanowego)

– zaznacza resztę kwasową we wzorze kwasu karboksylowego

– opisuje najważniejsze właściwości metanolu, etanolu

i glicerolu oraz kwasów etanowego i metanowego

– bada właściwości fizyczne glicerolu

– zapisuje równanie reakcji spalania metanolu

– opisuje podstawowe zastosowania etanolu i kwasu etanowego

– dzieli kwasy karboksylowe na nasycone i nienasycone

–wymienia najważniejsze kwasy tłuszczowe

– opisuje najważniejsze właściwości długołańcuchowych kwasów karboksylowych (stearynowego i oleinowego)

– definiuje pojęcie mydła

– wymienia związki chemiczne, które są substratami reakcji estryfikacji

– definiuje pojęcie estry

– wymienia przykłady występowania estrów

w przyrodzie

–opisuje zagrożenia związane

z alkoholami (metanol, etanol)

– wśród poznanych substancji wskazuje te, które mają szkodliwy wpływ na organizm

– omawia budowę i właściwości aminokwasów (na przykładzie glicyny)

– podaje przykłady występowania aminokwasów

– wymienia najważniejsze zastosowania poznanych związków chemicznych

(np. etanolu, kwasu etanowego, kwasu stearynowego)

Uczeń:

– zapisuje nazwy i wzory omawianych grup

funkcyjnych

–wyjaśnia, co to są alkohole polihydroksylowe

– zapisuje wzory i podaje nazwy alkoholi

monohydroksylowych o łańcuchach

prostych (zawierających do pięciu

atomów węgla w cząsteczce)

– zapisuje wzory sumaryczny i półstrukturalny (grupowy) propano-1,2,3-triolu (glicerolu)

– uzasadnia stwierdzenie, że alkohole i kwasy

karboksylowe tworzą szeregi homologiczne

–podaje odczyn roztworu alkoholu

– opisuje fermentację alkoholową

– zapisuje równania reakcji spalania etanolu

–podaje przykłady kwasów organicznych

występujących w przyrodzie (np. kwasy: mrówkowy, szczawiowy, cytrynowy) i wymienia ich zastosowania

– tworzy nazwy prostych kwasów

karboksylowych (do pięciu atomów węgla w cząsteczce)

i zapisuje ich wzory sumaryczne

i strukturalne

– podaje właściwości kwasów metanowego

(mrówkowego) i etanowego (octowego)

–bada wybrane właściwości fizyczne

kwasu etanowego (octowego)

–opisuje dysocjację jonową kwasów

karboksylowych

– bada odczyn wodnego roztworu kwasu

etanowego (octowego)

– zapisuje równania reakcji spalania i reakcji

dysocjacji jonowej kwasów metanowego

i etanowego

– zapisuje równania reakcji kwasów

metanowego i etanowego z metalami,

tlenkami metali i wodorotlenkami

– podaje nazwy soli pochodzących od kwasów metanowego

i etanowego

– podaje nazwy długołańcuchowych

kwasów monokarboksylowych (przykłady)

– zapisuje wzory sumaryczne kwasów: palmitynowego, stearynowego i oleinowego

– wyjaśnia, jak można doświadczalnie udowodnić, że dany kwas karboksylowy jest

kwasem nienasyconym

– podaje przykłady estrów

– wyjaśnia, na czym polega reakcja

estryfikacji

– tworzy nazwy estrów pochodzących od podanych nazw kwasów i alkoholi

(proste przykłady)

– opisuje sposób otrzymywania wskazanego estru (np. octanu etylu)

–zapisuje równania reakcji otrzymywania estru

(proste przykłady, np. octanu metylu)

– wymienia właściwości fizyczne octanu etylu

– opisuje negatywne skutki działania etanolu na organizm

– bada właściwości fizyczne omawianych związków

– zapisuje obserwacje

z wykonywanych

doświadczeń chemicznych

Uczeń:

– Uczeń:

– wyjaśnia, dlaczego alkohol etylowy ma

odczyn obojętny

– wyjaśnia, w jaki sposób tworzy się nazwę

systematyczną glicerolu

– zapisuje równania reakcji spalania alkoholi

–podaje nazwy zwyczajowe i systematyczne

alkoholi i kwasów karboksylowych

–wyjaśnia, dlaczego niektóre wyższe kwasy

karboksylowe nazywa się kwasami tłuszczowymi

– porównuje właściwości kwasów

organicznych i nieorganicznych

– bada i opisuje wybrane właściwości fizyczne

i chemiczne kwasu etanowego (octowego

– porównuje właściwości kwasów

karboksylowych

– opisuje proces fermentacji octowej

– dzieli kwasy karboksylowe

– zapisuje równania reakcji chemicznych

kwasów karboksylowych

– podaje nazwy soli kwasów organicznych

– określa miejsce występowania wiązania

podwójnego w cząsteczce kwasu oleinowego

– podaje nazwy i rysuje wzory

półstrukturalne (grupowe)

długołańcuchowych kwasów

monokarboksylowych (kwasów

tłuszczowych) nasyconych

(palmitynowego, stearynowego)

i nienasyconego (oleinowego)

– projektuje doświadczenie chemiczne

umożliwiające odróżnienie kwasu

oleinowego od kwasów palmitynowego

lub stearynowego

– zapisuje równania reakcji chemicznych

prostych kwasów karboksylowych

z alkoholami monohydroksylowymi

– zapisuje równania reakcji otrzymywania

podanych estrów

– tworzy wzory estrów na podstawie nazw

kwasów i alkoholi

– tworzy nazwy systematyczne

i zwyczajowe estrów na podstawie nazw

odpowiednich kwasów karboksylowych

i alkoholi

– zapisuje wzór poznanego aminokwasu

– opisuje budowę oraz wybrane

właściwości fizyczne i chemiczne

aminokwasów na przykładzie kwasu aminooctowego (glicyny)

– opisuje właściwości omawianych związków

chemicznych

– wymienia zastosowania: metanolu,

etanolu, glicerolu, kwasu metanowego,

kwasu octowego

– bada niektóre właściwości fizyczne i chemiczne omawianych związków

– opisuje przeprowadzone doświadczenia chemiczne

Uczeń:

– proponuje doświadczenie chemiczne

do podanego tematu z działu Pochodne

węglowodorów

– opisuje doświadczenia chemiczne (schemat,

obserwacje, wniosek)

–przeprowadza doświadczenia chemiczne do

działu Pochodne węglowodorów

– zapisuje wzory podanych alkoholi i kwasów

karboksylowych

– zapisuje równania reakcji otrzymywania estru

o podanej nazwie lub podanym wzorze

– planuje i przeprowadza doświadczenie

pozwalające otrzymać ester

o podanej nazwie

– opisuje właściwości estrów

w aspekcie ich zastosowań

– przewiduje produkty reakcji chemicznej

– identyfikuje poznane substancje

– omawia szczegółowo przebieg reakcji estryfikacji

– omawia różnicę między reakcją estryfikacji a reakcją zobojętniania

– zapisuje równania reakcji chemicznych w formach: cząsteczkowej, jonowej

i skróconej jonowej

– analizuje konsekwencje istnienia dwóch grup

funkcyjnych w cząsteczce aminokwasu

– zapisuje równanie kondensacji dwóch cząsteczek glicyny

Uczeń:

– zapisuje równania reakcji chemicznych alkoholi i kwasów karboksylowych o wyższym stopniu trudności (np. więcej niż

pięć atomów węgla w cząsteczce)

– wyjaśnia zależność między długością łańcucha

węglowego a stanem skupienia

i reaktywnością alkoholi oraz kwasów karboksylowych

– opisuje mechanizm powstawania wiązania

peptydowego

– rozwiązuje zadania dotyczące pochodnych węglowodorów

(o dużym stopniu trudności)

V. Substancje o znaczeniu biologicznym

Uczeń:

–wymienia główne pierwiastki chemiczne wchodzące w skład organizmu

– wymienia podstawowe składniki żywności i miejsca ich występowania

–wymienia pierwiastki chemiczne, których atomy wchodzą w skład cząsteczek: tłuszczów, cukrów

(węglowodanów) i białek

– dzieli tłuszcze ze względu na:

pochodzenie i stan skupienia

– zalicza tłuszcze do estrów

– wymienia rodzaje białek

–dzieli cukry (sacharydy) na cukry proste i cukry złożone

– definiuje białka jako związki chemiczne powstające

z aminokwasów

– wymienia przykłady: tłuszczów, sacharydów i białek

– wyjaśnia, co to są węglowodany

– wymienia przykłady występowania celulozy i skrobi

w przyrodzie

– podaje wzory sumaryczne: glukozy i fruktozy, sacharozy, skrobi i celulozy

– wymienia zastosowania poznanych cukrów

– wymienia najważniejsze właściwości omawianych związków chemicznych

– definiuje pojęcia: denaturacja, koagulacja, żel, zol

– wymienia czynniki powodujące

denaturację białek

– podaje reakcje charakterystyczne białek

i skrobi

– opisuje znaczenie: wody, tłuszczów, białek, sacharydów, witamin i mikroelementów dla

organizmu

– wyjaśnia, co to są związki

wielkocząsteczkowe; wymienia ich przykłady

– wymienia funkcje podstawowych składników odżywczych

Uczeń:

– wyjaśnia rolę składników odżywczych w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu

– opisuje budowę cząsteczki tłuszczu jako estru glicerolu

i kwasów tłuszczowych

– opisuje wybrane właściwości fizyczne tłuszczów

– opisuje wpływ oleju roślinnego na wodę bromową

– wyjaśnia, jak można doświadczalnie odróżnić

tłuszcze nienasycone od tłuszczów

nasyconych

– opisuje właściwości białek

– wymienia czynniki powodujące

koagulację białek

– opisuje właściwości fizyczne: glukozy, fruktozy, sacharozy, skrobi i celulozy

– bada właściwości fizyczne wybranych związków chemicznych (glukozy, fruktozy,

sacharozy, skrobi i celulozy)

– zapisuje równanie reakcji sacharozy z wodą za pomocą wzorów sumarycznych

– opisuje przebieg reakcji chemicznej skrobi z wodą

–wykrywa obecność skrobi i białka

w produktach spożywczych

Uczeń:

– podaje wzór ogólny tłuszczów

– omawia różnice w budowie tłuszczów stałych i tłuszczów ciekłych

– wyjaśnia, dlaczego olej roślinny odbarwia wodę bromową

– definiuje białka jako związki chemiczne powstające w wyniku kondensacji aminokwasów

– definiuje pojęcia: peptydy, peptyzacja,

wysalanie białek

– opisuje różnice w przebiegu denaturacji i koagulacji białek

– wyjaśnia, co to znaczy, że sacharoza jest disacharydem

–wymienia różnice we właściwościach fizycznych skrobi i celulozy

– zapisuje poznane równania reakcji sacharydów z wodą

– definiuje pojęcie wiązanie peptydowe

– projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne umożliwiające odróżnienie

tłuszczu nienasyconego od tłuszczu nasyconego

– projektuje doświadczenia chemiczne umożliwiające wykrycie białka

za pomocą stężonego roztworu kwasu azotowego(V)

– planuje doświadczenia chemiczne umożliwiające badanie właściwości

omawianych związków chemicznych

– opisuje przeprowadzone doświadczenia chemiczne

– opisuje znaczenie

i zastosowania skrobi,

celulozy i innych poznanych związków chemicznych

Uczeń:

– podaje wzór tristearynianu glicerolu

– projektuje i przeprowadza

doświadczenia chemiczne umożliwiające wykrycie białka

– wyjaśnia, na czym polega wysalanie białek

– wyjaśnia, dlaczego skrobia

i celuloza są polisacharydami

– wyjaśnia, co to są dekstryny

– omawia przebieg reakcji chemicznej skrobi z wodą

– identyfikuje poznane substancje

Uczeń:

- planuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne weryfikujące postawioną hipotezę